ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ
ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ ΙΙ
Οι προϋποθέσεις για την αναβάθμιση
Το Πρόγραμμα καλύπτει έργα ενεργειακής αναβάθμισης σε νόμιμες (όχι αυθαίρετες) κατοικίες. Οι ιδιοκτήτες τους θα εντάσσονται σε μία από τις επτά κατηγορίες που έχουν διαμορφωθεί, και θα ωφελούνται βάσει εισοδηματικών κριτηρίων. Μόνο στην 7η κατηγορία (ατομικό εισόδημα 35.000 έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό 45.000 - 50.000) δεν θα χορηγείται επιχορήγηση, αλλά δάνειο στο 100% του επιλέξιμου προϋπολογισμού και επιδότηση επιτοκίου. Εάν πρόκειται για μονογονεϊκή οικογένεια με προστατευόμενα μέλη, το εισόδημα του ενδιαφερομένου θα λογίζεται ως οικογενειακό. Εάν υποβάλει αίτηση υπαγωγής άτομο που έχει δηλωθεί ως εξαρτώμενο τέκνο σε φορολογική δήλωση, η κατάταξη στις κατηγορίες που επιδοτούνται θα γίνεται συνυπολογίζοντας το συνολικό εισόδημα της οικογένειας.
Οταν η κατοικία για την οποία γίνεται η αίτηση χρησιμοποιείται από μισθωτή, τότε ο ιδιοκτήτης χάνει την επαύξηση της επιχορήγησης, λόγω προστατευόμενων μελών και το συνολικό ποσό της επιχορήγησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 80.000 ευρώ στο σύνολο των αιτήσεών του (στην περίπτωση αίτησης πολυκατοικίας ως συνόλου κτιρίου). Σε περίπτωση που είχε γίνει υπαγωγή κατοικίας στο πρώτο Πρόγραμμα «Εξοικονόμηση κατ' Οίκον» της προγραμματικής περιόδου 2007-2013 και το έργο είναι ολοκληρωμένο, δεν μπορεί να υποβληθεί αίτηση για την ίδια ιδιοκτησία.
Εάν υπάρχουν δικαιώματα συγκυριότητας στο ακίνητο θα πρέπει να εξασφαλισθεί η συναίνεση των συγκυρίων. Τυχόν εκκρεμότητες νομιμοποίησης αυθαίρετων χώρων ή χρήσεων στο κτίριο θα πρέπει να διευθετηθούν πριν από την υποβολή της αίτησης και να έχει εκδοθεί βεβαίωση περαίωσης.
Είναι σημαντικό ότι στις επιλέξιμες κατηγορίες ενίσχυσης - πέρα από την αναβάθμιση του συστήματος θέρμανσης και παροχής ζεστού νερού, την τοποθέτηση συστημάτων σκίασης, την αντικατάσταση κουφωμάτων, τη θερμομόνωση του κελύφους - θα περιλαμβάνεται και η εγκατάσταση συστήματος Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Επιδοτείται δηλαδή η τοποθέτηση ηλιακού συστήματος για την παροχή ζεστού νερού και η υποβοήθηση του κυρίως συστήματος θέρμανσης (συλλέκτης, δοχείο αποθήκευσης νερού, βάση στήριξης, σωληνώσεις, κ.λπ.) καθώς και καυστήρων βιομάζας, αντλιών θερμότητας, ηλιοθερμικών συστημάτων κ.λπ., ακόμη και Συστήματος Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (ΣΗΘΥΑ).
Εκτός από μονοκατοικίες και διαμερίσματα, με το νέο «Εξοικονόμηση κατ' οίκον» μπορούν να ωφεληθούν και πολυκατοικίες. Αρκεί να πληρούνται, μεταξύ άλλων, ορισμένες προϋποθέσεις:
Επιδοτήσεις σε κτίρια με «τρύπια» κελύφη
Μια κατοικία, για να κριθεί επιλέξιμη από το «Εξοικονόμηση κατ' οίκον ΙΙ» θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να έχει καταταχθεί βάσει του Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης σε ενεργειακή κατηγορία χαμηλότερη ή ίση της «Δ». Διόλου δύσκολο, καθώς το 55% των κτιρίων με χρήση κατοικίας έχει κατασκευαστεί πριν από το 1980, δηλαδή είναι θερμικά απροστάτευτα, καθώς τότε δεν ίσχυε ο ΚΕΝΑΚ (Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων). Επιπλέον, λόγω της οικονομικής ύφεσης, ο αριθμός των κτιρίων που έχει κατασκευαστεί μετά το 2010, με τις ελάχιστες απαιτήσεις του ΚΕΝΑΚ, είναι μόλις το 1,5% του συνολικού αποθέματος κατοικιών.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το 83,82% των κτιρίων που έχουν κατασκευαστεί πριν από το έτος 1980 είναι κατηγορίας Η, σύμφωνα με τα Πιστοποιητικά Ενεργειακής Απόδοσης που είχαν εκδοθεί έως το 2014 (στοιχεία ΥΠΕΚΑ), ενώ τα κτίρια που κατασκευάστηκαν τις επόμενες τρεις δεκαετίες ήταν σε μεγάλο ποσοστό κατηγορίας Γ ή Δ.
Μόνο στην Περιφέρεια Αττικής, βάσει στοιχείων (2017) του Σώματος Επιθεώρησης Περιβάλλοντος, Ενέργειας, Δόμησης και Μεταλλείων, από τα 335.000 κτίρια για τα οποία έχει εκδοθεί ενεργειακό πιστοποιητικό, τα 325.000 ανήκουν στις πέντε χειρότερες κατηγορίες (από Γ έως Η) με 109.949 κτίρια να κατατάσσονται στην τελευταία (Η). Αντιστοίχως, κακές είναι και οι επιδόσεις των κατοικιών στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας.
Στόχος των προγραμμάτων εξοικονόμησης, όπως υπογραμμίζει ο κ. Χαρίτσης, είναι η μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και του ενεργειακού κόστους για το Δημόσιο και τους πολίτες καθώς επίσης και η αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας που επεκτάθηκε επικίνδυνα τα προηγούμενα χρόνια. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, «η προσπάθεια αυτή, πέρα από τα εμφανή ευεργετικά αποτελέσματα για το περιβάλλον, είναι καθοριστική και για τον περιορισμό της εξάρτησης της χώρας από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων που επιβαρύνουν το εμπορικό ισοζύγιο, για την αναζωογόνηση του κατασκευαστικού κλάδου αλλά και για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής βιομηχανίας η οποία πλήττεται από το υψηλό ενεργειακό κόστος».
Σε βιομηχανία και δημόσια κτίρια
Ο προγραμματισμός του νέου Ταμείου Υποδομών, το οποίο αναμένεται να λειτουργήσει έως το τέλος του έτους, περιλαμβάνει χρηματοδότηση υποδομών στο περιβάλλον, στην ενέργεια (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) και στον τουρισμό. Τα κονδύλια θα προέλθουν από το ΕΣΠΑ (200 εκατ. ευρώ), το πακέτο Γιούνκερ (200 εκατ.) και 200 εκατ. ευρώ δάνειο από την ΕΤΕπ (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων). Δικαιούχοι θα είναι ιδιώτες, δημόσιοι φορείς και συμπράξεις Δημοσίου και ιδιωτών (ΣΔΙΤ). Θα επιδοτείται η ενεργειακή αναβάθμιση δημόσιων και δημοτικών έργων, υποδομές στον τουρισμό, η δημιουργία επιχειρηματικών πάρκων κ.λπ.
Οι προϋποθέσεις για την αναβάθμιση
Το Πρόγραμμα καλύπτει έργα ενεργειακής αναβάθμισης σε νόμιμες (όχι αυθαίρετες) κατοικίες. Οι ιδιοκτήτες τους θα εντάσσονται σε μία από τις επτά κατηγορίες που έχουν διαμορφωθεί, και θα ωφελούνται βάσει εισοδηματικών κριτηρίων. Μόνο στην 7η κατηγορία (ατομικό εισόδημα 35.000 έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό 45.000 - 50.000) δεν θα χορηγείται επιχορήγηση, αλλά δάνειο στο 100% του επιλέξιμου προϋπολογισμού και επιδότηση επιτοκίου. Εάν πρόκειται για μονογονεϊκή οικογένεια με προστατευόμενα μέλη, το εισόδημα του ενδιαφερομένου θα λογίζεται ως οικογενειακό. Εάν υποβάλει αίτηση υπαγωγής άτομο που έχει δηλωθεί ως εξαρτώμενο τέκνο σε φορολογική δήλωση, η κατάταξη στις κατηγορίες που επιδοτούνται θα γίνεται συνυπολογίζοντας το συνολικό εισόδημα της οικογένειας.
Οταν η κατοικία για την οποία γίνεται η αίτηση χρησιμοποιείται από μισθωτή, τότε ο ιδιοκτήτης χάνει την επαύξηση της επιχορήγησης, λόγω προστατευόμενων μελών και το συνολικό ποσό της επιχορήγησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 80.000 ευρώ στο σύνολο των αιτήσεών του (στην περίπτωση αίτησης πολυκατοικίας ως συνόλου κτιρίου). Σε περίπτωση που είχε γίνει υπαγωγή κατοικίας στο πρώτο Πρόγραμμα «Εξοικονόμηση κατ' Οίκον» της προγραμματικής περιόδου 2007-2013 και το έργο είναι ολοκληρωμένο, δεν μπορεί να υποβληθεί αίτηση για την ίδια ιδιοκτησία.
Εάν υπάρχουν δικαιώματα συγκυριότητας στο ακίνητο θα πρέπει να εξασφαλισθεί η συναίνεση των συγκυρίων. Τυχόν εκκρεμότητες νομιμοποίησης αυθαίρετων χώρων ή χρήσεων στο κτίριο θα πρέπει να διευθετηθούν πριν από την υποβολή της αίτησης και να έχει εκδοθεί βεβαίωση περαίωσης.
Είναι σημαντικό ότι στις επιλέξιμες κατηγορίες ενίσχυσης - πέρα από την αναβάθμιση του συστήματος θέρμανσης και παροχής ζεστού νερού, την τοποθέτηση συστημάτων σκίασης, την αντικατάσταση κουφωμάτων, τη θερμομόνωση του κελύφους - θα περιλαμβάνεται και η εγκατάσταση συστήματος Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Επιδοτείται δηλαδή η τοποθέτηση ηλιακού συστήματος για την παροχή ζεστού νερού και η υποβοήθηση του κυρίως συστήματος θέρμανσης (συλλέκτης, δοχείο αποθήκευσης νερού, βάση στήριξης, σωληνώσεις, κ.λπ.) καθώς και καυστήρων βιομάζας, αντλιών θερμότητας, ηλιοθερμικών συστημάτων κ.λπ., ακόμη και Συστήματος Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (ΣΗΘΥΑ).
Εκτός από μονοκατοικίες και διαμερίσματα, με το νέο «Εξοικονόμηση κατ' οίκον» μπορούν να ωφεληθούν και πολυκατοικίες. Αρκεί να πληρούνται, μεταξύ άλλων, ορισμένες προϋποθέσεις:
- Τουλάχιστον το 50% των ιδιοκτησιών του κτιρίου ή του συγκροτήματος κτιρίων να χρησιμοποιείται ως κατοικία και να αποτελούν ένα ενιαίο διακριτό σύνολο. Δεν θα είναι επιλέξιμες οι ιδιοκτησίες που δεν χρησιμοποιούνται για κατοικία.
- Η σχετική αίτηση υποβάλλεται έπειτα από απόφαση γενικής συνέλευσης. Απαιτούνται ωστόσο και επιμέρους αιτήσεις από τους ιδιοκτήτες των διαμερισμάτων που επιθυμούν να ενταχθούν στο Πρόγραμμα.
- Υποβάλλεται ένα συνολικό Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης για το τμήμα του κτιρίου που θα υπαχθεί στο πρόγραμμα.
- Πραγματοποιούνται κοινόχρηστες παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης.
Επιδοτήσεις σε κτίρια με «τρύπια» κελύφη
Μια κατοικία, για να κριθεί επιλέξιμη από το «Εξοικονόμηση κατ' οίκον ΙΙ» θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να έχει καταταχθεί βάσει του Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης σε ενεργειακή κατηγορία χαμηλότερη ή ίση της «Δ». Διόλου δύσκολο, καθώς το 55% των κτιρίων με χρήση κατοικίας έχει κατασκευαστεί πριν από το 1980, δηλαδή είναι θερμικά απροστάτευτα, καθώς τότε δεν ίσχυε ο ΚΕΝΑΚ (Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων). Επιπλέον, λόγω της οικονομικής ύφεσης, ο αριθμός των κτιρίων που έχει κατασκευαστεί μετά το 2010, με τις ελάχιστες απαιτήσεις του ΚΕΝΑΚ, είναι μόλις το 1,5% του συνολικού αποθέματος κατοικιών.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το 83,82% των κτιρίων που έχουν κατασκευαστεί πριν από το έτος 1980 είναι κατηγορίας Η, σύμφωνα με τα Πιστοποιητικά Ενεργειακής Απόδοσης που είχαν εκδοθεί έως το 2014 (στοιχεία ΥΠΕΚΑ), ενώ τα κτίρια που κατασκευάστηκαν τις επόμενες τρεις δεκαετίες ήταν σε μεγάλο ποσοστό κατηγορίας Γ ή Δ.
Μόνο στην Περιφέρεια Αττικής, βάσει στοιχείων (2017) του Σώματος Επιθεώρησης Περιβάλλοντος, Ενέργειας, Δόμησης και Μεταλλείων, από τα 335.000 κτίρια για τα οποία έχει εκδοθεί ενεργειακό πιστοποιητικό, τα 325.000 ανήκουν στις πέντε χειρότερες κατηγορίες (από Γ έως Η) με 109.949 κτίρια να κατατάσσονται στην τελευταία (Η). Αντιστοίχως, κακές είναι και οι επιδόσεις των κατοικιών στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας.
Στόχος των προγραμμάτων εξοικονόμησης, όπως υπογραμμίζει ο κ. Χαρίτσης, είναι η μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και του ενεργειακού κόστους για το Δημόσιο και τους πολίτες καθώς επίσης και η αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας που επεκτάθηκε επικίνδυνα τα προηγούμενα χρόνια. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, «η προσπάθεια αυτή, πέρα από τα εμφανή ευεργετικά αποτελέσματα για το περιβάλλον, είναι καθοριστική και για τον περιορισμό της εξάρτησης της χώρας από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων που επιβαρύνουν το εμπορικό ισοζύγιο, για την αναζωογόνηση του κατασκευαστικού κλάδου αλλά και για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής βιομηχανίας η οποία πλήττεται από το υψηλό ενεργειακό κόστος».
Σε βιομηχανία και δημόσια κτίρια
Ο προγραμματισμός του νέου Ταμείου Υποδομών, το οποίο αναμένεται να λειτουργήσει έως το τέλος του έτους, περιλαμβάνει χρηματοδότηση υποδομών στο περιβάλλον, στην ενέργεια (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) και στον τουρισμό. Τα κονδύλια θα προέλθουν από το ΕΣΠΑ (200 εκατ. ευρώ), το πακέτο Γιούνκερ (200 εκατ.) και 200 εκατ. ευρώ δάνειο από την ΕΤΕπ (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων). Δικαιούχοι θα είναι ιδιώτες, δημόσιοι φορείς και συμπράξεις Δημοσίου και ιδιωτών (ΣΔΙΤ). Θα επιδοτείται η ενεργειακή αναβάθμιση δημόσιων και δημοτικών έργων, υποδομές στον τουρισμό, η δημιουργία επιχειρηματικών πάρκων κ.λπ.